СТАЦИОНАРДЫҢ ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМШЕСІНДЕ ПАЦИЕНТТЕРГЕ МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМ ЖАСАУ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Медбикелер отоларингологиялық аурулары бар науқастарды емдеудің ыңғайлылығы мен тиімділігін сақтауда маңызды рөл атқарады. Олар медициналық процедураларды орындап қана қоймайды, сонымен қатар пациенттерге эмоционалды қолдау көрсетеді. Медициналық және мейірбике ісінің кәсіби студенттері үшін оториноларингологиялық ауруларға арналған мейірбике ісін зерттеу білім берудің маңызды бөлігі болып табылады, әр жағдайдың ерекшеліктерін терең түсінуді және емдеудің тиісті тәсілін қажет етеді. Медициналық технологиялар мен емдеудің жаңа әдістерінің дамуымен мейірбике ісінің жаңа аспектілері пайда болады, олар зерттеу мен бейімделуді қажет етеді [1, 15 б.].

Оториноларингологиялық бөлімнің жұмыс сапасы орта медициналық деңгейдегі (медбике(немесе медаға)) жұмысына тікелей байланысты. Шындығында, ол дәрігер мен науқастың негізгі байланысы. Науқасты емдеудің сәттілігі және бөлімнің және жалпы аурухананың жұмыс көрсеткіштерінің сапасы оның кәсіби деңгейіне, ар-ожданына және белсенді өмір салтына байланысты. Медбике өзінің кәсіби қызметінде тек лауазымдық нұсқаулықтарды ғана емес, сонымен қатар медициналық мекемелердегі орта медициналық персоналдың қызметін жетілдіру бойынша әдістемелік ұсыныстарды басшылыққа алады [2, 120 б.]. Лор-органдар аурулары бар пациенттерге күтім жасауда мейірбикенің кәсіби қызметін талдау және анықтау мақсатында біз зерттеу жүргіздік. Анонимді сауалнамаға жұмыс атқарып жүрген Қарағанды қаласының емханасының орта буын медицина қызметкерлері қатысты.

Сауалнама 20 сұрақтан тұрды. Сұрақтар екі санатқа бөлінді: бір бөлігі жұмыс істейтін медбикелердің мотивациясын, жеке басын зерттеуге арналды; сұрақтардың екінші бөлігі олардың Лор-орган аурулары бар науқастарға білікті медициналық көмек көрсету қызметін зерттедік. Зерттеу жүргізгеннен кейін бөлімшеде жұмыс істейтін орташа медициналық персоналдың басым бөлігі әйелдер - 97%, ерлер-3% екендігі анықталды. Медбикелермен сұхбаттасқаннан кейін жұмысшылардың орта жасы 25 – тен 35 жасқа дейін - 20%, 36-дан 45 жасқа дейін 46 %, 46-дан 55 жасқа дейін 27%, 56 және одан жоғары-7% анықталды(1-сурет).

Сурет 1. Жас көрсеткіштері

Зерттеу нәтижесінде медбикелердің ең көп бөлігі арнайы орта білімі бар (80%), толық емес жоғары білімі 13%, медбикелердің 7% - жоғары білімі бар екендігі анықталды. Бұл бөлімде орта және жоғары медициналық білімі бар адамдар жұмыс істейді деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

10 жылға дейін медбикелердің 20% - ы, 13% - да 5 жылға дейін. 26 жылдан астам тәжірибесі бар медбикелер жоқ. Бөлімде ұрпақтар сабақтастығы сақталады, тәлімгерлік институты бар (2-сурет). Стационарда медициналық көмек көрсету сапасы жанама түрде әр медбикеге берілетін біліктілік санатымен сипатталады. Медбикелердің 7% - санаты жоқ, қызметкерлердің 53% - екінші санатқа ие, 33% - бірінші санаттағы медбикелер, 7% - жоғары санаты бар. Өздеріңіз білетіндей, медицина қызметкерлерінің біліктілігі, көрсетілетін қызметтің сапасына тікелей әсер етеді.

Сурет 2. Орта медициналық персоналдың жұмыс өтілі

Сауалнама барысында мейірбике жұмысының келесі себептері анықталды, респонденттердің 33% - ы үшін материалдық табыс маңызды; мотивациясыз жұмыс істейді, қаржылық қажеттілік-4%, жұмыс орны үйге жақын орналасқан-респонденттердің 15% - ы осындай жауап берді. Сауалнамаға қатысқандардың 48% - ы олардың мотивациясы адамдарға көмек көрсетуге деген ұмтылыс екенін растады. Жауаптардың бұл таралуы мейірбикелер үшін бірінші кезекте науқастарға көмек көрсетуге деген ұмтылыс екенін айтады (3-сурет).

Сурет 3. Орта медициналық персоналды ынталандыру

Респонденттердің 40% еңбек жағдайларын өте жақсы бағалады, жақсы деген бағаға - 47%, қанағаттанарлық – 13%, ешкім қанағаттанарлықсыз баға қойған жоқ. Бұл жалпы алғанда, тиімді жұмыс істеуге және науқастарға көмек көрсетуге мүмкіндік беретін орта медициналық персонал үшін жақсы еңбек және демалыс жағдайлары жасалды деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Кез келген бөлімшенің орта медициналық қызметкерлерінің басты міндеті – дәрігердің диагностикалық және емдік тағайындауларын орындау. Сауалнама нәтижелері бойынша қорытынды жасауға болады: сауалнамаға қатысқан медбикелердің 87% - ы дәрігердің тағайындауларын қатаң және дереу орындайды, 13% - ы уақыт болған кезде орындайды. Теріс жауап: «Мен әрқашан орындамаймын» дегендер жоқ.

Мейірбике өзінің кәсіби қызметінде пациенттермен үнемі байланыста болады. Ол сұрақтарға жауап бере білуі, санитарлық-ағарту және алдын алу жұмыстарын жүргізе білуі керек. Сауалнамаға қатысқандардың 88%-ы санитарлық – ағарту жұмыстары аясында пациенттермен жиі сөйлеседі, 6% – кейде, 6% - бұл жұмысты жасамайды. Бұл фактіге назар аударған жөн: орта буын медицина қызметкері санитарлық-ағарту және профилактикалық жұмыстарды жүргізуі керек, өйткені бұл науқастардың денсаулығына әсер етеді. Бүгінгі медицина-адам білімінің қарқынды дамып келе жатқан саласы. Бұл тұрғыда медицина қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға жеке қызығушылығы өте маңызды. Сауалнамаға қатысқандардың 68% – ы біліктілікті арттыру қажеттілігін сезінеді, өйткені қазіргі жағдайда бұл қажет, 27% - ы уақыт болған кезде жаңа білім алады, 5% - ы жаңа білімді қажет етпейді.

Орта медициналық персоналдың біліктілігін арттыру тәсілдері әртүрлі. Бұл біліктілікті арттыру белгіленген тәртіппен, бөлімше кестесіне сәйкес – стационардың барлық медбикелері (100%) осылай жауап берді, сондай-ақ медбикелер конференциялар мен семинарларға жоспарлы түрде қатысады-86%, 35% «Медбике» журналынан және басқа әдебиеттерден жаңа білім алады. Алынған білімді пайдаланбай табысты кәсіби қызмет мүмкін емес. Сауалнамаға қатысқан медбикелердің 73% - ы оларды іс жүзінде қолданады, 22% - ы пайдаланады, бірақ толық емес, 5% - ы қолданбайды. Медбикелерді алған білімдерін толық пайдалануға ынталандыру қажет-бұл пациенттерге күтім жасауды жақсартады және жеңілдетеді, асқынуларды болдырмайды және қалпына келтіруді тездетеді.

Мейірбикелік көмек сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар бойынша жүргізілген сауалнамадан кейін мына үдеріс анықталды: сауалнамаға қатысқандардың 46% - ы мейірбикелік көмек жоғары деңгейде деп санайды. Бөлімшеде материалдық-техникалық қамтамасыз етуді жақсартуды ұсынады – 9%, респонденттердің 24% – ы мейірбикелердің біліктілігін үздіксіз арттыруды, 15% - ы еңбекке адалдықпен қарауды, ал мейірбикелерді психология мен қарым-қатынас мәдениетіне оқытуды респонденттердің 6% - ы ұсынды (4-сурет).

Сурет 4. Мейірбикелік көмектің сапасын жақсарту бойынша ұсыныстар

Жоғарыда келтірілген медбикелер арасында жүргізілген сауалнама нәтижелері бойынша келесі қорытындылар жасауға болады:

1. Бөлімде мейірбике позициясында әйелдер жұмыс істейді. Қызметкерлердің жасы 25 – тен 35 жасқа дейін 20%, 36-дан 45 жасқа дейін 46%, 46-дан 55 жасқа дейін 2 %, 56 және одан жоғары-7% құрайды%;

2. Медбикелердің ең көп бөлігі арнайы орта білімі бар-80%, толық емес жоғары білімі бар респонденттердің 13%, медбикелердің 7% - у жоғары білімі бар.

3. Негізінен жұмыс тәжірибесі мол медбикелер жұмыс істейді-11-15 жылдық жұмыс өтілі респонденттердің 33%, 16-20 жылдық жұмыс өтілі 27%. Қызметкерлердің 7% - 2 21 жылдан астам еңбек өтілі бар. 10 жылға дейін медбикелердің 20% - ы, 13-те 5 жылға дейін%;

4. Медициналық көмектің сапасы жанама түрде әр медбикеге берілетін біліктілік санатымен сипатталады. Медбикелердің 7% - санаты жоқ, қызметкерлердің 53% - екінші санаттағы медбикелер, 3% - бірінші санаты бар, 7% - жоғары санат бар;

5. Бөлімше медбикелерінің жұмысындағы мотивация: материалдық табыс респонденттердің 33% – ы үшін маңызды, мотивациясыз жұмыс істейді, өйткені қажет – 4%, бөлім үйге жақын орналасқан-респонденттердің 15% - ы осындай жауап берді. Сауалнамаға қатысқандардың 48% - ы олардың мотивациясы адамдарға көмек көрсетуге деген ұмтылыс екенін растады;

6. Бөлімшенің медбикелері жұмыс жағдайлары мен психологиялық ахуалды өте жақсы – 40%, жақсы – 47%, қанағаттанарлық – 13% деп бағалайды. Ешкім қанағаттанарлықсыз баға қойған жоқ;

7. Сауалнамаға қатысқан медицина қызметкерлерінің 60% - ы пациенттерге мейірбикелік көмек толық көлемде көрсетілетініне сенім білдірді, 20% - ы ішінара жауап беру қиын деп санайды, сауалнамаға қатысқандардың 20% - ы. Теріс жауаптар болған жоқ;

8. Сауалнамаға қатысқан медбикелердің 68% – ы біліктілікті арттыру қажеттілігін сезінеді, өйткені қазіргі жағдайда бұл қажет, 27% - ы уақыт болған кезде жаңа білім алады, 5% - ы біліктілікті арттыру қажеттілігін сезінбейді.

9. Белгіленген тәртіппен біліктілігін арттырады, бөлімше кестесіне сәйкес-стационардың барлық медбикелері (100%) жауап берді, сонымен қатар медбикелер конференциялар мен семинарларға жоспарлы түрде қатысады-86%, 35% «Медбике» журналынан және басқа әдебиеттерден жаңа білім алады;

10. Сауалнамаға қатысқандардың 46% - ы бөлімшедегі мейірбикелік көмек жоғары деңгейде деп санайды. Бөлімдегі материалдық-техникалық қамтамасыз етуге наразы және оны жақсартуды ұсынады – 9%, сауалнамаға қатысқандардың 24% – ы мейірбикелердің біліктілігін үздіксіз арттыруды, 15% - ы еңбекке адалдықпен қарауды, ал мейірбикелерге психология мен қарым-қатынас мәдениетін оқытуды сұралғандардың 6% - ы ұсынды.

Жүргізілген зерттеу қорытындысы бойынша мейірбикенің пациенттерге күтім жасаудағы жетекші рөлін көрсетуге болады, стационардың мейірбикелеріне көмек пен күтім тиісті түрде және жоғары деңгейде көрсетіледі, профилактикалық және санитарлық-ағарту жұмыстары да жүргізіледі, түсіндіру әңгімелесулері үнемі жүргізіледі, бірақ персоналдың жұмысында жақсартуды қажет ететін көрсеткіштер бар.