Статья:

ТӘТТІЛЕР САТЫЛАТЫН ИНТЕРНЕТ-ДҮКЕННІҢ АРХИТЕКТУРАСЫ МЕН ҚАУІПСІЗДІГІ

Конференция: LXXXIII Международная научно-практическая конференция «Научный форум: инновационная наука»

Секция: Технические науки

Выходные данные
Түрген Н.С., Тұрғынбаева А.А., Керимбаева В.Ж. ТӘТТІЛЕР САТЫЛАТЫН ИНТЕРНЕТ-ДҮКЕННІҢ АРХИТЕКТУРАСЫ МЕН ҚАУІПСІЗДІГІ // Научный форум: Инновационная наука: сб. ст. по материалам LXXXIII междунар. науч.-практ. конф. — № 4(83). — М., Изд. «МЦНО», 2025.
Обсуждение статей состоится 06.05.2025
Мне нравится
на печатьскачать .pdfподелиться

ТӘТТІЛЕР САТЫЛАТЫН ИНТЕРНЕТ-ДҮКЕННІҢ АРХИТЕКТУРАСЫ МЕН ҚАУІПСІЗДІГІ

Түрген Нұрлыбек Сәбитұлы
студенті, Алматы Технологиялық Университеті, ҚР, Алматы қ
Тұрғынбаева Ализа Атановна
сеньор-лектор, Алматы Технологиялық Университеті, ҚР Алматы қ
Керимбаева Венера Жарасовна
сеньор-лектор, Алматы Технологиялық Университеті, ҚР Алматы қ

 

Қазіргі замандағы нарық жағдайында көптеген өндірістік және сауда компаниялары үшін интернет-дүкен кіріс әкелетін құрылымдық бірліктердің тізімінде басты орынды алады. Қызметі қаржыға тікелей қатысы бар веб- ресурстың қауіпсіздігі маңызды және бірінші кезектегі міндеттердің бірі болып табылады. Бүгінгі күні кәсіпорындардың ресми сайттарын, веб- каталогтарды, сондай-ақ интернет-дүкендерді құру кезінде қауіпсіздікке аса аз көңіл бөлінуде.

Онлайн-дүкеннің үздіксіз жұмысы тауарлар мен қызметтерді табысты ілгерілетуге, оларды кейіннен іске асыруға және пайда алуға мүмкіндік береді. Үздіксіз жұмысты қамтамасыз ету үшін қауіпсіздік механизмдерін іске асыру қажет.

Коммерциялық Интернет-ресурстарды олардың өмірлік циклінің әртүрлі кезеңдерінде қорғауды талдау міндеті, олардың негізгілері жобалау және пайдалану кезеңдері маңызды болып табылады.

Интернетке жоғары жылдамдықты қатынас құру технологиясының тұрақты дамуына байланысты бизнестің маңызды компоненттері Web ортасына ауысады. Банк-клиент үлгісіндегі жүйелер, ұйымдардың көпшілік сайттары, интернет-дүкендер, жаңалықтар, ойын-сауық және сауда алаңдары, блогтар, мемлекеттік порталдар дүниежүзілік желінің міндетті құрамдас бөлігі болып табылады. Өзінің қол жетімділігіне байланысты олар зиянкестер үшін тартымды нысан болып отыр, сондықтан web-ресурстарды тиімді қорғау жөніндегі шешімдер қазір неғұрлым өзекті және сұранысқа ие болып табылады.

Бұл ретте қауіпсіздікті қамтамасыз ету құндылығы құны бар бір нәрсе ретінде анықталатын құндылықтарды қорғауды білдіреді. Кейбір активтер материалдық болып табылады және ақшалай көрінісі бар, басқалары – материалдық емес, бірақ соған қарамастан құны бар. Компания мүлкінің тізілімі, пайдаланушылардың, клиенттер мен қызметкерлердің дербес деректері, электрондық ақша сияқты "материалдық" активтерді қорғау қажеттілігі күмән тудырмайды. Бірақ, компания беделі сияқты материалдық емес құндылықтың да құны бар және қорғауды қажет етеді деп түсіну маңызды.

Сайт сәулеті – ақпаратты және навигацияны жүйелендіру, мақсаты: қолданушыларға өздеріне керекті ақпаратты табуға көмектесу. Сайт сәулетін жасауда интернет-нарықтағы тауар/қызметті тарату көзқарасы тұрғысынан маңызды ақпараттар ескерілу керек.

Интернет-дүкен сәулеті қарапайым және интуитивті ыңғайлы болу керек. Ол төмендегі суретте көрсетілгендей, клиенттік бөлім, программалық бөлім және әкімшілендіру бөлімінен тұрады. Интернет-дүкен сәулетінің программалық бөлімі операциялық және серверлік бөлімдердің өзара байланысы ретінде қарастырылады. Операциялық бөлімде интернет-дүкенді әзірлеу ортасы қарастырылады. Серверлік бөлімде мынау қамтылады: Интернет-дүкенді құру кезінде қолданылатын технологияларды қолдаушы провайдер сайтында интернет- дүкенді орналастыру.

Интернет-дүкен сәулетінің программалық бөлімі операциялық және серверлік бөлімдердің өзара байланысы ретінде іске асырылады. Операциялық бөлімде осы интернет-дүкенді әзірлеу ортасы қарастырылады.

PHP және CCS технологиясы арқылы жүзеге асырылған веб-парақтың алғашқы бетінде тәтті түрлері мен байланыс деректері қамтылады. Сайттың алғашқы бетінде «басты бет», «сатып алу», «біз туралы», «аккаунт» бөлімдері көрсетілген (1-сурет).

 

Сурет 1. Сайттың басты беті

 

Бетті төмен қарай жылжыту арқылы тәтті түрлерімен таныса аласыз. Олар слайдер түрінде жасалынған, яғни жылжып, ауысып отырады

 

Сурет 2. Тәтті түрлері

 

Басты беттің ең соңғы бөліміне өту арқылы сіз өзіңіздің email  аккаунтыңызды көрсетіп және бейнеленген әлеуметтік желілер арқылы біздің онлайн-дүкеніміздің соңғы жаңалықтарымен хабардар бола аласыз.

 

Сурет 3. Жаңалықтарға жазылу түрлері

 

Ары қарай басты бет арқылы сатып алу бөліміне өте аласыз. Ол жерде сол жақ бөлігінде жалпы тәтті түрлері көрсетілген. Егер сіз барлық түрін таңдайтын болсаңыз, онда тәттінің дүкендегі барлық түрімен таныса аласыз. Сонымен қатар, өзіңізге қажетті түрін таңдау арқылы нақты керекті затты ала аласыз.

 

Сурет 4. «Сатып алу» бөліміндегі тәттінің барлық түрлері

 

Келесі біздің қарастыратын бөліміміз - «біз туралы» бөлімі. Онда біздің дүкеніміз жайлы қышқаша  мағлұмат және мекен-жайы, байланыс нөмірі көрсетілген.

 

Сурет 5. Біз туралы қысқаша мағлұмат

 

Жобаны жүзеге асыру барысында қазіргі заман талабына сай интернет-дүкеннің сәулеті мен функционалдығын құру мәселелері қарастырылды. Тәтті өнімдерді онлайн түрде сату үшін қарапайым, интуитивті және қолданушыға ыңғайлы интерфейс жасалды. Сайт архитектурасы үш негізгі бөлімнен – клиенттік, программалық және әкімшілік – тұрады, бұл өз кезегінде сайттың жұмысын жүйелі әрі тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік берді.

Сайт PHP және CSS технологияларының көмегімен жасалды. Бұл таңдау қарапайымдылық пен икемділік, сондай-ақ шағын және орта бизнесті дамытуда тиімділіктің үйлесімін қамтамасыз етті. Сонымен қатар, қауіпсіздік мәселелері де ескеріліп, қолданушы деректерінің қорғалуына және сайттың тұрақты жұмыс істеуіне бағытталған шаралар қолданылды.

Осы интернет-дүкен жобасы – тәттілерді онлайн түрде сату ісін жеңілдетіп қана қоймай, сонымен бірге кәсіпкерлерге тиімді цифрлық сауда алаңын құруға мүмкіндік береді. Жобаның құрылымы мен функционалдығы болашақта оны кеңейтіп, қосымша қызметтер енгізуге негіз бола алады.

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Ахметова Л.Ж. Веб-дизайн және интернет-технологиялар негіздері. – Алматы: Дәуір, 2020.
2. Қожахметов Б.Б. Ақпараттық жүйелерді жобалау. – Алматы: Қазақ университеті, 2019.
3. Брукс Ф. Программалық жасақтаманы жобалау тәжірибесі. – М.: Вильямс, 2017.
4. Welling, L., & Thomson, L. PHP and MySQL Web Development. – Addison Wesley, 2021.
5. OWASP Foundation. Top 10 Web Application Security Risks [Электрондық ресурс]. – Қолжетімді: https://owasp.org
6. MDN Web Docs. HTML, CSS, JavaScript және веб-технологиялар жөніндегі анықтамалар [Электрондық ресурс]. – Қолжетімді: https://developer.mozilla.org