ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУ ЖАҒДАЙЫНДА АРНАЙЫ ПЕДАГОГТЫҢ КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІ

Аннотация. Мақалада инклюзивті білім беру жағдайында арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігінің мәні мен мазмұны, оның құрылымы мен компоненттері, қалыптастыру жолдары қарастырылған. Арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігі қазіргі инклюзивті білім беру жүйесінде ерекше маңызды болып саналады. Бұл мақалада арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігін дамытуға бағытталған теориялық-әдіснамалық негіздер мен практикалық ұсыныстар ұсынылған.

Кілт сөздер: инклюзивті білім беру, арнайы педагог, кәсіби құзыреттілік, білім беру ортасы, оқыту технологиясы.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі инклюзивті білім беруді дамытуды өзекті мәселелердің бірі ретінде қарастырып отыр. Бұл өз кезегінде арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігін жаңа деңгейде дамыту қажеттілігін туғызады. Инклюзивті білім беру — барлық білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескеріп, оларға тең мүмкіндік туғызуды көздейтін білім беру моделі. [1, с. 25] Арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігі — оның кәсіби қызметін тиімді жүзеге асыруға қажетті білім, білік, дағды және тұлғалық сапалардың жиынтығы. Арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігі бірнеше компоненттерден тұрады: теориялық, әдіснамалық, практикалық және тұлғалық компоненттер. [2, с. 57].

Теориялық компонент арнайы педагогтың білім беру саласындағы заманауи білім жүйесін, инклюзивті білім беру негіздерін, оқыту технологияларын меңгеруін қамтиды. Әдіснамалық компонент педагогикалық процесті ғылыми негізде ұйымдастыру, оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін ескеру және оқыту мен тәрбиелеудің жаңа әдістерін қолданумен байланысты. Практикалық компонент арнайы педагогтың кәсіби қызметін тәжірибе жүзінде тиімді ұйымдастыруға, жеке білім беру бағдарламаларын құра білуге, ата-аналармен және әріптестермен өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді. Тұлғалық компонент педагогтың кәсіби этикасын, өзін-өзі жетілдіруін, кәсіби жауапкершілігін қамтиды. [3, с. 110] Арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігін дамыту жолдарына үздіксіз кәсіби білім алу, тәжірибе алмасу, инновациялық педагогикалық технологияларды меңгеру және заманауи оқыту құралдарын пайдалану жатады. Сонымен қатар, кәсіби қауымдастықтармен байланыс орнату, ғылыми-зерттеу жұмыстарына қатысу, кәсіби біліктілікті арттыруға бағытталған курстар мен семинарларға қатысу да маңызды рөл атқарады. [4, с. 98] Қорыта айтқанда, арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігі — инклюзивті білім берудің сапасын арттыруға бағытталған негізгі факторлардың бірі болып табылады. Арнайы педагогтың кәсіби құзыреттілігін арттыру — білім алушылардың оқу жетістіктерін, әлеуметтік бейімделуін және өмірлік дағдыларын қалыптастыруға септігін тигізеді.