Логопед мугалимнин колданатын инновациялык жумыс формалары

Сөз адамның маңызды психикалық функцияларының бірі және күрделі функционалдық жүйе болып табылады, оның негізінде қарым-қатынас барысында тілдің таңбалы жүйесін пайдалану жатыр. Тілдік қарым - қатынас әр түрлі қызмет түрлерін дамыту үшін қажетті жағдай жасайды. Баланың сөйлеуді меңгеруі оның мінез-құлқын сезінуге, жоспарлауға және реттеуге ықпал етеді. Біз мектепке дейінгі жастағы баланың жақсы дамыған сөзі мектепте табысты оқытудың маңызды шарты болып табылатындығын  жақсы білеміз. Балаға сөйлеу  бұзылыстарын жеңуге  көмектесу қажет, өйткені  олар барлық  психикалық  функцияларға теріс әсер етеді, баланың іс - әрекетіне, мінез - құлқына әсер етеді. Бүгінгі күні мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеумен және оқытумен айналысатындардың барлығының  кең практикалық материалдары бар, оны қолдану баланың тиімді сөйлеу дамуына ықпал етеді. Бірақ біз сөйлеу патологиясы санының өсуіне байланысты түзету жұмысының қиындықтарына тап боламыз. Кез келген практикалық материалды шартты түрде екі топқа бөлуге болады: біріншіден, баланың тілдік дамуына көмектесетін және екіншіден, дәстүрлі емес логопедиялық технологиялар жататын жанама. Логопедтің қызметіндегі әсер етудің инновациялық әдістері  сөйлеу бұзылыстары бар балалармен түзету-дамыту жұмысының перспективалы құралы болып табылады. Бұл әдістер тиімді түзету құралдарының қатарына жатады және мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу қиындықтарын жеңуде барынша мүмкін болатын табыстарға жетуге көмектеседі. Кешенді логопедиялық көмек аясында инновациялық әдістер ерекше күш-жігерді талап етпей, балалардың тілін түзету процесін оңтайландырады және бүкіл ағзаның сауығуына ықпал етеді. Қазіргі Логопедия ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға тән әртүрлі жас кезеңдерінде және түрлі білім беру жағдайларында балаларды оқыту және дамыту процесін жетілдіру және оңтайландыру жолдарын үнемі белсенді іздеуде.

Инновациялық технологиялар - бұл енгізілген, жаңа, жоғары тиімділікке ие әдістер мен құралдар, сонымен қатар педагогтың зияткерлік қызметінің түпкі нәтижесі болып табылатын тәсілдер. Инновация- жаңа мақсаттар мен мазмұн, әдістер мен  формаларды,  білім берудің бірлескен қызметті ұйымдастыру, енгізуді білдіреді.  Технологияның  инновациялылығының  басты өлшемі оны қолдану кезінде білім беру процесінің тиімділігін арттыру болып табылады. Кез келген логопедтік практикада қолданылатын инновация "микро инновацияларға" жатады, өйткені оны пайдалану логопедиялық көмектің базистік ұйымын өзгертпейді, ал тек оның әдістемелік құрамын жергілікті түрде өзгертеді. Тілдің жалпы дамымаған ересек балалардың лексика-грамматикалық жағы бірқалыпты дамып келе жатқан құрдастарының сөздерінен, олардың сөздік қорларынан сандық және сапалық жағынан да ерекшеленеді:

- белсенді емес сөздік. Балалар белсенді сөйлеуде жалпыға белгілі, жиі қолданылатын сөздер мен сөз тіркестерін қолданады.

- сөз мәндерін түсінбеу және бұрмалау, әдетте, сөздік қордан таңдап алу және сөзде сөздің мағынасын дәл білдіретін сөздерді дұрыс қолдану, номинативті  бірліктерді іздеу жетілмеушілігінде байқалмайды.

- сөз тіркестері мен сөйлемдердегі сөздерді келісудің қиындықтары, олар сөздердің аяқталуын дұрыс таңдай алмау.

Осыған байланысты, жинақтау,  сөздік қорын байтыу, нақтылау міндетімен қатар басқа да маңыздысы шешілуі тиіс: оны жандандыру және өз пікірін өзектендіру үшін жағдай жасау. Мұнда дидактикалық синквейн көмегке келуі мүмкін. Бұл технология пайдалану үшін ерекше жағдайларды талап етпейді және мектепке дейінгі балалар мен ОНР-дан кіші мектеп оқушыларының лексикалық-грамматикалық санаттарын дамыту бойынша жұмысқа органикалық сай келеді. Синквейн француз тілінен "бес жол" деп аударылады. Дидактикалық синквейн әрбір жолдың мазмұндық жағына және синтаксистік белгіленуіне негізделеді. Дидактикалық синквейн құрастыру автордан ақпараттық материалда ең маңызды элементтерді табуды, қорытынды жасауды және оларды қысқаша тұжырымдауды талап ететін еркін шығармашылық нысаны болып табылады. Бұл қабілеттер қазіргі өмірде өте қажет.

Логопедиядағы  инновациялық технологиялар:

* арт-терапиялық технологиялар;

* логопедиялық және саусақты массаждың заманауи технологиялары;

* сенсорлық тәрбиенің заманауи технологиялары;

* денеге  бағытталған техника;

* Су-Джок терапиясы;

* Ақпараттық технологиялар •

Оң нәтижелер түзету-дамыту процесіне арт терапияны білімнің бірнеше салаларын (өнер, медицина және психология) синтездеуді ретінде арнайы білімге қатысты, ал емдік және психокоррекциялық практикада өзіндік символдық формада өнердің әртүрлі түрлерін қолдануға құрылған және проблемалары бар баланың көркемдік-шығармашылық (креативті) көріністерін ынталандыру арқылы психосоматикалық бұзылыстарды түзетуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін әдістемелердің жиынтығы ретінде қосу әкеледі., психоэмоционалдық процестер мен тұлғалық дамудағы ауытқулар.негізгі функциялары катарсистік (тазалайтын, теріс жағдайлардан босататын) және реттеуші (жүйке-психикалық шиеленісті алып тастау, психосоматикалық процестерді реттеу) болып табылады.

Арт-терапия түрлері:

* музыка терапиясы (вокалотерапия, музыкалық аспаптарда ойнау);

* * кинезитерапия (би терапиясы, дене-бағытталған терапия, логоритмика, психогимнастика);

* ертегі терапиясы;

* мнемотехника;

* креативті ойын терапиясы(құм терапиясы).

Логопедиялық массаж:

Перифериялық сөйлеу аппаратының бұлшықеттерін уқалау бұлшықет тонусын қалыпқа келтіруге көмектеседі және сол арқылы бұлшықетті дыбыстарды артикуляциялау кезінде қажетті күрделі қимылдарды орындауға дайындайды.Логопедиялық массаж тәсілдерін орындау артикуляцияға қатысатын бұлшықет тонусының жай-күйін нақты диагностикалауды ғана емес, сонымен қатар бет пен мойын бұлшық еттерін талап етеді. Алайда, сөйлеу патологиясының әртүрлі формаларында қолданылатын сараланған массаж тәсілдері жақында жасалған және әлі де кең тәжірибеге жеткіліксіз енгізілген. Алайда, логопедиялық массаж технологиялардың бірі ретінде басқа логопедиялық техникаларда өзінің қатаң белгіленген орнын алуы керек. Бір жағынан, логопедиялық массаж кешенді логопедиялық жұмыста маңызды құрамдас болып табылады, екінші жағынан, массаж дыбыстарды қалыптастыру кезінде панацея болып табылмайды.

Өзін — өзі массаждау-бұл сөйлеу патологиясынан зардап шегетін баланың (жасөспірімнің немесе ересектердің) өзі орындайтын массаж. Өзін-өзі массаж логопедпен орындалатын негізгі массаждың әсерін толықтыратын құрал болып табылады. Логопедтік өзін-өзі массаждың мақсаты бірінші кезекте шеткергі сөйлеу аппаратының жұмысына қатысатын бұлшықеттердің кинестетикалық сезімдерін ынталандыру, сондай-ақ белгілі бір дәрежеде бұлшықеттердің бұлшықет тонусын қалпына келтіру болып табылады. Логопедиялық жұмыс тәжірибесінде өзін-өзі массаж тәсілдерін қолдану бірнеше себептер бойынша өте пайдалы. Логопедпен жүргізілетін логопедиялық массажға қарағанда, өзін-өзі массаждауды тек жеке ғана емес, сонымен қатар балалар тобымен бірге жаппай жүргізуге болады.