ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ЗЕЙІНІН ДАМЫТУ

Аннотация. Зейін – мектептегі оқу іс-әрекетінің сәттілігі сипаттамасына байланысты адамның психикалық жағдайы болып табылады. Зерттеу тақырыбының өзектілігі – қазіргі уақытта психикалық дамуы тежелген бар бастауыш сынып оқушыларының зейінің дамыту проблемасы бар екендігіне байланысты [1]. Зейін баланың психикалық даму деңгейін бағалаудағы маңызды көрсеткіштердің бірі болып табылады.

Зерттеу мақсаты: психикалық дамуы тежелген бастауыш мектеп жасындағы балалардың зейінін дамыту

Зейін – мектептегі оқу іс-әрекетінің сәттілігі сипаттамасына байланысты адамның психикалық жағдайы болып табылады. Зерттеу тақырыбының өзектілігі – қазіргі уақытта психикалық дамуы тежелген бар бастауыш сынып оқушыларының зейінің дамыту проблемасы бар екендігіне байланысты [1]. Зейін баланың психикалық даму деңгейін бағалаудағы маңызды көрсеткіштердің бірі болып табылады. Шындығында, адам миына секунд сайын сыртқы әлемнен мыңдаған сигналдар келеді. Егер назар аударылмаса, онда біздің миымыз қайта жүктеуден аулақ бола алмады. Нашар дамыған зейін – бұл, баланың бір әрекет түрінен екіншісіне ауысуы қиынға түсетін жағдай. Балалардағы зейін табандылық, жинақылық сияқты қасиеттермен тығыз байланысты. Баланың зейіні жақсы дамыған болса -ол мектепте табысты оқудың кепілі бола алады.

Зерттеу мақсаты: психикалық дамуы тежелген бастауыш мектеп жасындағы балалардың зейінін дамыту.

Зерттеу нысаны: психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып оқушыларының зейінінің дамыту процесі.

Зерттеу пәні: түзету бағдарламасы психикалық дамуы тежелген кіші мектеп жасындағы балалардың зейінін дамыту.

Біздің зерттеу болжамы – коррекциялық бағдарлама психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушыларының зейінін дамыту процесіне оң әсер етеді, атап айтқанда, біз әзірлеген түзету-дамыту бағдарламасын жүзеге асыру зейіннің даму деңгейін арттырады: зейіннің шоғырлануы, зейіннің тұрақтылығы, ауысуы. зейін, зейінді бөлу. Біздің зерттеу гипотезасы – коррекциялық бағдарлама психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушыларының зейінін дамыту процесіне оң әсер етеді, атап айтқанда, біз әзірлеген түзету-дамыту бағдарламасын жүзеге асыру зейіннің даму деңгейін арттырады: зейіннің шоғырлануы, зейіннің тұрақтылығы, ауысуы. зейін, зейінді бөлу.

Зерттеу әдістері:

1. Зейінді тексеру үшін Ф.Д.Горбовтың әдістемесі қолданылды[2]. 2-9 нүктесі бар барлық сегіз карта субъектіге қысқа уақытқа (1 секунд) көрсетіледі. Әр карта екі рет көрсетіледі. Бірдей бос парақтағы нүктелердің орнын белгілеп, зерттелушіге 2-5 нүктелері бар карталарды ойнауға 10 секунд, 6-7 нүктелері бар карталарды ойнауға 15 секунд, 8-і бар карталарды ойнауға 20 секунд берілді. 9 нүкте. Зейін көлемін зерттеу әдісінің (Ф.Д.Горбов) нәтижелері бойынша бағдарламаны жүзеге асырғаннан кейін зерттеудің бақылау кезеңінде зейін көлемі мен бөлінуінің орташа көрсеткіштері (60%) өткен кезеңге қарағанда жоғары болды (80%). Сондай-ақ, зерттеудің бақылау кезеңінде психикалық дамуы тежелген және зейін көлемі мен бөлінуінің даму деңгейі төмен бастауыш сынып оқушыларының саны 40%-дан 10%-ға төмендеген. Алынған мәліметтерді талдау көрсеткендей, түзету-дамыту жұмыстары жүргізілгеннен кейін карточкаларда сызылған кейбір сандарды қайта шығаруда қиындық көре бастаған ақыл-ойы кем бастауыш сынып оқушыларының саны азайған. Психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушылары тапсырмаларды орындауға жақсырақ зейіндерін шоғырландырады және аз алаңдады. Ал анықтау кезеңінде психикалық дамуы тежелген және зейін көлемі мен бөлінуінің даму деңгейі жоғары бастауыш сынып оқушыларының саны 20%-ға артты. Бағдарламаны жүзеге асырғаннан кейін психикалық дамуы тежелген және психикалық дамуы қалыпты бастауыш сынып оқушыларының зейінінің шоғырлануы мен тұрақтылығының көрсеткіштерін зерттеу кезінде 1-кестеде келтірілген.

Кесте 1.

Оқушылардың зейіндерінің шоғырлануы және тұрақтылығының пайыздық көрсеткіштері

Алынған деректерді талдау балалардың психикалық дамуы тежелген балалардың көрсеткіштері психикалық даму деңгейі қалыпты балалардың көрсеткіштеріне жақындағанын байқауға болады. Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша, бағдарламаны орындағаннан кейін психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушыларының зейінінің тұрақтылығы мен зейінінің даму деңгейі жоғары деңгейде 20%-ды көрсетті, яғни көрсеткіш 10%-ға өсті. Зейінінің тұрақтылығы мен зейінінің даму деңгейінің орташа көрсеткіші 70%-ды көрсетті, бұл 20%-ға жоғары, ал төмен деңгейде бұл көрсеткіш 10%-ды құрайды, бұл 10%-ға төмендегеннің көрінісі. Алынған деректерді талдау бұл балалардың қоршаған шындықтың белгілі бір объектілеріне назарын ұзағырақ ұстай бастағанын дәлелдеуге мүмкіндік береді. Демек, коррекциялық бағдарлама психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушыларының зейінін дамыту процесіне оң әсер етеді, атап айтқанда, біз әзірлеген түзету-дамыту бағдарламасын жүзеге асыру зейіннің даму деңгейін: зейіннің шоғырлануы, зейіннің тұрақтылығы, зейіннің ауысуы, зейінді бөлу сынды сапаларын арттырады деген зерттеу болжамы дәлелденді деуге толық негіз бар.