2020–2024 ЖЫЛДАР АРАЛЫҒЫНДАҒЫ ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНДА КОНГО-ҚЫРЫМ ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ ҚЫЗБАСЫНЫҢ ТАРАЛУЫНА ЖҮРГІЗІЛГЕН ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ ШОЛУ

Кіріспе. Конго-қырым геморрагиялық қызбасы (ҚҚГҚ) – аса қауіпті вирусты аурулардың бірі болып табылады. Бұл жұқпалы дерт табиғи-ошақты сипатқа ие және оны кенелер мен жұқтырылған жануарлар арқылы жұқтыруы мүмкін. Қазақстанның оңтүстігінде, әсіресе Түркістан облысында, ҚҚГҚ бойынша эпидемиологиялық жағдай күрделі болып қала беруде. Ауру адам ағзасында ауыр түрде өтеді және жиі өліммен аяқталуы мүмкін. Сондықтан бұл инфекциямен күрес қоғам денсаулығы үшін маңызды мәселе болып табылады. Түркістан облысында ҚҚГҚ-ның соңғы бес жылдағы динамикасын бағалау – алдағы уақыттағы алдын алу шараларын жоспарлауға негіз болады.

Зерттеудің мақсаты

2020–2024 жылдар аралығында Түркістан облысында тіркелген ҚҚГҚ жағдайларын сараптап, аурушаңдықтың деңгейін, маусымдық өзгерістерін, географиялық таралуын және негізгі қауіп факторларын анықтау.

Материалдар мен әдістер

Түркістан облысы бойынша санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының есептері мен ресми статистикалық мәліметтер негізге алынып ретроспективті эпидемиологиялық талдау жасалды. Ауру жағдайларының сандық көрсеткіштері, науқастардың жас және жыныс құрамына қатысты деректер, сонымен қатар инфекцияның таралу мезгілі мен аумақтық бөлінуі талданды.

Нәтижелер

Зерттеліп отырған бес жыл ішінде Түркістан облысында 68 ҚҚГҚ дерегі тіркелді. Жылдарға бөлсек, 2020 жылы – 9, 2021 жылы – 13, 2022 жылы – 23, 2023 жылы – 15, ал 2024 жылы – 8 жағдай анықталған. 2022 жыл ең жоғары көрсеткішпен ерекшеленді. Аурушаңдық көбіне сәуір мен шілде айлары аралығында тіркелді. Бұл кенелердің биологиялық белсенді кезеңімен сәйкес келеді. Аурушаңдықтың маусымдық шыңы мамыр-маусым айларында байқалды. Ауру жағдайлары негізінен Сарыағаш, Келес, Жетісай, Мақтаарал аудандарында жиі тіркелген. Бұл аудандар ауыл шаруашылығымен айналысатын, мал шаруашылығы кең таралған өңірлерге жатады. Тіркелген жағдайлардың 60%-ы ер адамдар арасында, ал 40%-ы әйел адамдар арасында болған. Ең жиі ауырған жас тобы – 30–49 жас аралығы (еңбекке қабілетті тұрғындар). Бұл топтың ауруға шалдығуы, негізінен, ауылшаруашылық және малмен байланысты кәсіптермен айналысатындардан құралған. Науқастардың басым бөлігі ауруды кенелердің шағуы нәтижесінде жұқтырған. Сонымен қатар, жұқтырған малмен тікелей қарым-қатынаста болу (қой қырқу, мал сою, тері өңдеу) да қауіп факторларына жатады. Бірнеше жағдайларда ауру жұқтырған адаммен байланыста болған отбасылық жұқтыру оқиғалары да анықталған.

Қорытынды

Түркістан облысында 2020–2024 жылдар аралығында Конго-Қырым геморрагиялық қызбасының эпидемиологиялық жағдайы тұрақсыз болды. Аурушаңдықтың ең жоғары деңгейі 2022 жылы тіркелді, ал инфекция көбіне мал шаруашылығымен байланысты аудандарда анықталды. Бұл зерттеу ҚҚГҚ-ның таралу ерекшеліктерін айқындап, оның әлеуетті қауіпін көрсетті.