ИНКЛЮЗИВТІ СЫНЫПТАҒЫ ПЕДАГОГ ПЕН АССИСТЕНТТІҢ КӘСІБИ ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСТІГІ

Аннотация. Қазіргі таңда инклюзивті білім беру жүйесі ерекше қажеттіліктері бар оқушылардың білім алуына тең мүмкіндік береді. Педагог пен ассистенттің өзара әрекеттестігі – осы жүйенің негізгі бөлігі болып табылады. Бұл мақалада педагог пен ассистенттің өзара әрекеттестігінің маңызы, құрылымы мен тиімділігі талданады. Мақалада кәсіби құзыреттілік, жоспарлау, коммуникация және кері байланыс сияқты компоненттер қарастырылады. Мақала инклюзивті білім беру жүйесінде педагог пен ассистенттің кәсіби әрекеттестігін тиімді ұйымдастыру үшін қажетті ұсыныстарды ұсынады.

Кілт сөздер: Инклюзивті білім беру, педагог, ассистент, өзара әрекеттестік, кәсіби құзыреттілік, коммуникация.

1. Кіріспе. Инклюзивті білім беру – бұл барлық балалардың оқу, әлеуметтік және психологиялық дамуына тең мүмкіндік беретін білім беру жүйесі. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар (ЕББҚ) оқушыларға арналған оқыту әдістері мен тәсілдерін енгізу барысында педагог пен ассистенттің бірлескен жұмысы маңызды рөл атқарады. Инклюзивті сыныптарда мұғалімдер мен ассистенттер арасындағы кәсіби өзара әрекеттестік білім беру сапасының жоғары болуын қамтамасыз етеді. Осы зерттеу мақалада педагог пен ассистенттің тиімді әрекеттестігінің құрылымы, компоненттері және кәсіби құзыреттіліктері қарастырылған.

2. Теориялық негіздер. Инклюзивті білім беру жүйесі әр оқушының ерекшеліктерін ескере отырып, білім алу мүмкіндігін теңестіруге бағытталған. Бұл жүйеде мұғалімдер мен ассистенттердің рөлі ерекше маңызды. Ассистент оқушының жеке қажеттіліктерін ескере отырып, педагогқа көмек көрсетеді, сондықтан олардың арасындағы тиімді өзара әрекеттестік білім беру процесінің сәтті болуына ықпал етеді (Бенджамин, 2018). Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды қолдау үдерісі теориялық тұрғыда бірнеше аспектілерден тұрады. Педагогикалық қатынастар, кәсіби құзыреттілік, коммуникация және өзара жауапкершілік – бұл инклюзивті білім беру жүйесінің негізгі құрамдас бөліктері. Әсіресе, педагог пен ассистент арасындағы бірлескен жұмыс ерекше білімді қажет ететін оқушылардың әлеуметтенуіне, дамуына және оқу процесінде табысқа жетуіне әсер етеді. 3. Педагог пен ассистенттің өзара әрекеттестігінің құрылымы

Инклюзивті білім беру жүйесінде педагог пен ассистенттің өзара әрекеттестігі бірқатар негізгі компоненттерден тұрады, олар:

1. Кәсіби жоспарлау:Педагог пен ассистент сабақты бірлесіп жоспарлайды. Олар оқу мақсаттарын айқындайды, оқушылардың қажеттіліктерін ескере отырып, тапсырмаларды бейімдейді, рөлдерді нақты бөледі.

2. Коммуникация: Тұрақты әрі тиімді коммуникация – өзара әрекеттестіктің негізі. Педагог пен ассистент арасындағы ашық байланыс олардың бір-бірінің жұмысын толықтыруына мүмкіндік береді.

3. Кері байланыс:Сабақтан кейін бірлесіп оқушылардың жетістіктерін бағалау, қиындықтар мен жетістіктерді талқылау маңызды. Бұл процесс кәсіби дамуды қамтамасыз етеді.

4. Жауапкершілікті бөлісу:Ассистент педагогтың жетекшілігімен өз міндеттерін орындауға жауапты. Әрбір маманның өз рөлі мен міндеттері нақты айқындалған кезде жұмыс тиімді болады.

4. Кәсіби құзыреттілік пен оның маңызы. Педагог пен ассистенттің кәсіби құзыреттілігі олардың тиімді жұмыс жасауына негіз болады. Инклюзивті білім беруде педагог пен ассистенттің төмендегі құзыреттіліктері маңызды:

1. Теориялық құзыреттілік: ЕББҚ туралы білім, арнайы педагогика мен психология негіздері.

2. Практикалық құзыреттілік: Оқу материалдарын бейімдеу, сараланған оқыту әдістерін қолдану.

3. Коммуникативтік құзыреттілік: Ашық, жағымды қарым-қатынас орнату, тіл табысу дағдылары.

4. Эмоционалды құзыреттілік: Эмпатия, шыдамдылық, күйзеліске төзімділік.

Бұл құзыреттіліктер педагог пен ассистенттің бірлескен жұмысының сапасын арттырады, оқушының дамуы мен әлеуметтенуіне оң әсер етеді.

5. Өзара әрекеттестікті тиімді ұйымдастыруға арналған ұсыныстар

Инклюзивті сыныптағы педагог пен ассистент арасындағы өзара әрекеттестікті тиімді ұйымдастыру үшін бірнеше ұсыныстар беріледі:

Тұрақты жоспарлау кездесулерін өткізу: Аптасына кемінде бір рет кездесіп, сабақ жоспарын бірге құру қажет. Күнделікті пікір алмасулар: Сабақ алдында және соңында қысқаша пікір алмасулар өткізіп отыру. Рөлдерді нақты бөлу: Міндеттер мен рөлдерді жазбаша түрде бекітіп, әркімнің жауапкершілігін айқындау. Кәсіби даму тренингтеріне қатысу: Педагог пен ассистент бірге кәсіби дамыту курстарына қатысып, дағдыларын жетілдіру.

6. Қорытынды. Инклюзивті білім беру жүйесінде педагог пен ассистенттің өзара әрекеттестігі ерекше маңызды. Мұғалім мен ассистенттің кәсіби серіктестігі оқушылардың білім алу сапасын арттырып, олардың әлеуметтенуіне, әлеуметтік бейімделуіне және өзін-өзі бағалауға ықпал етеді. Осылайша, инклюзивті білім беру жүйесінің тиімділігі педагог пен ассистенттің бірлесе жұмыс істеуіне байланысты. Бірлескен әрекеттестік – инклюзивті білім беруді табысты жүзеге асырудың басты кепілі.