ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АРНАЛҒАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР

Аннотация. Мақалада әр мұғалімнің сабаққа белсене қатысуы, оның ой-өрісін дамытуға бағытталған тиімді жаңа технологияларды қолдануы сабақтың тиімділігін арттырады деген қорытынды жасалған. Мұғалімдердің жаңа материалды түсіндіру, сабақтың басқа бөлімдерінде бейнематериалдар мен ойындар арқылы мадақтау, қызығушылықтарын арттыру әдіс-тәсілдері тиімді болады деп есептейді. Қорытындылай келе, оқушылардың ізденімпаздық және шығармашылық ойлау мәселелерін шешу үшін осы жаңа технологияларды қолданатын әртүрлі ойын әрекеттері балалардың оқытылатын пәнге деген қызығушылығын қолдап, арттырады деген қорытындыға келдік.

Негізгі тірек сөздер: технология, Эдьютейнмент технологиясы, Білім беру, ойын-сауық арқылы оқыту, заманауи мультимедиялық технологиялар, бастауыш мектеп.

Қазіргі заманғы педагогикалық жаңа технологиялар дегеніміз не? Ол үшін ең алдымен «Технология», «Техника» терминдерінің мағынасына тоқталайын. «Технология» сөзі гректің «techne» сөзінен шыққан -өнер, шебер және «logos» - ғылым, ілім. Нақтырақ айтқанда «Технология» – қолөнер туралы ғылым болып табылады. Педагогикалық технология – кешенді үдеріс. Ол өз құрамына адамдарды, идеяларды, құрал-жабдықтарды, сонымен бірге жоспарлау, қамсыздандыру, бағалау жəне білім меңгерудің барша қырлары жөніндегі проблемалардың шешімін басқаруды қамтиды.

Оқушылардың танымдық және шығармашылық әрекетін жүзеге асырылуы үшін оқу үдерісінде заманауи білім беру технологиялары қолданылады, жаңа технологиялар білім сапасын арттыруға мүмкіндік туғызып,  үй тапсырмасына берілген уақытты қысқарту арқылы оқу уақытын тиімді пайдалану болып табылады. Жаңа технологиялар балаға оқу қызметінің субъектісі ретінде қарап, шығармашылық қызығушылықтары негізінде білімге құндылық бағдарын қалыптастыра отырып, танымдық жəне рухани қажеттіліктерін қанағаттандыруды жəне жан-жақты дамыған, шығармашыл жеке тұлғасын қалыптастыруды көздейді.

Жалпы орта білім берудің мақсаты – алған білімдерінің негізінде еркін баяндалатын, өзін таныта, дамыта білетін, қазіргі заманға бейімделіп, өз бетінше дұрыс шешім қабылдай алатын тұлғаны қалыптастыру болып табылады.

Жалпы ғылымда «Education» – оқыту және «Entertainment» – ойын-сауық деген екі сөздің бірігуінен жасалған. Бүгінгі таңда бұл технология шетел мектептерінде бірнеше  жылдар бойы қолданылып келеді. Сондай-ақ ол бизнес-технология көзі болып саналады және коммерциялық компанияларға жас мамандарды тарту мақсатында білім беру жобаларының танымал форматына айналып үлгерді. Ал, білім процесінде эдьютейнмент технологиясын пайдалану арқылы бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын қалыптастыруға болады. Бұл тұжырымдама бір жағынан «ойын-сауық арқылы оқыту» дегенді білдіреді және ойын тәжірибесін дәстүрлі оқыту форматтарына енгізуді қамтиды. Бұл әдіс екі негізгі тапсырманы орындайды:

1. оқушылардың қызығушылығы мен белсенділігін сақтауға көмектеседі;
2. ойын тікелей тәжірибе жасауға және сөйлеуді дамытуға мүмкіндік береді;

Сөйлеу дағдыларын үйрету тікелей оқу процесінде жүзеге асады.

Білім беру – мектеп оқушыларына білім беру жүйесінде ойын-сауық (ойын) арқылы білім алуды көздейтін жаңа сөз. «Edutainment» ұғымын бір сөзге біріктірілген екі сөзден тұрады деп есептеуге болады.

1. Білім

2. Ойын-сауық

Бұл тұжырымдама «ойын-сауық арқылы оқыту» дегенді білдіреді. Оқушылар үшін ойын тәжірибесін дәстүрлі оқыту форматтарына енгізуді қамтиды.

«Палм-Бич университетінің профессоры Шарон де Вари бұл технологияға келесідей анықтама береді. «Бұл ақпаратты, мультимедиялық өнімдерді, психологиялық-педагогикалық әдістер мен әдістерді таңдау тұрғысынан оқу мен ойын-сауық арасындағы тиімді тепе-теңдік [1] деген пікір ұсынады. Дәл осы құрамдас білім беру технологиясын басқалардан, атап айтқанда ойын технологиясынан ерекшелендіреді. Бұл технология бастауыш мектептерде ағылшын тілін оқыту тәжірибесінде жетекші орын алады.

Білім беру технологиясының дәстүрлі оқытудан айырмашылығы – бұл жерде субъект – оқу процесінің белсенді қатысушысы болып табылуы. Сондықтан, белсенді субъект пен ақпаратты-сауықтық объектінің өзара әрекеті арқылы біз сол білім беруді, яғни білімді, жеке тәжірибені, эмоцияларды игереміз. Алайда «Білім беру технологиясы қазіргі заманғы шындықта, негізінен дәстүрлі және «қызықсыз» білім беру жүйесіне балама ретінде айтарлықтай танымал болғанымен, оны кейбір теоретиктер әлі күнге дейін ойын-сауық сабақтарында көрсетпейтіндіктен дәстүрлі жүйені алмастыратын технология ретінде қабылдамайды. Мысалы, Митчелл Ресник білім беру технологиясы көбінесе «оқу процесінің бос азаптары» үшін сыйақы ретінде пайдаланылады, сондықтан мұндай жолмен алынған білімді дұрыс тәжірибе деп санамайды» [2].

Ал, «Ресейдегі оқу-сауықтыру технологиясын зерттеуші санаулы ғалымдардың бірі, «Теориялар мен тәжірибелер» жобасын жасаушы Д.Перушев (Мәскеу) эдьютейнмент технологиясын былай деп атап көрсетеді: «Білім беру – алған білімді беру, сенімді дереккөздерден жаңа нәрсені үйрену мүмкіндігі әрі академиялық білімге балама. Ол кез келген жас тобымен жұмыс істейді және сәнге бейім [3] деп санайды екен.

Жалпы, «Edutainment» – ​​білім беру мекемелерінің әлеуметтік-педагогикалық функцияларын өзгертуге елеулі әсер ететін білім алмасудың заманауи тәсілі. Бұл технология танымдық процесті бейресми жағдайда, қызықты және пайдалы ойын-сауық ретінде білім алумен ұштастыра жүзеге асыруды көздейді. Педагогикалық технологияның көптеген зерттеушілері бұл ерекше деп есептейді. Бұл педагогика, информатика және психология сияқты ғылымдардың белгілі бір симбиозы.

Білім беру технологиясының ерекшелігі дәстүрлі лекциялар, сабақтар, сабақтар, семинарлар мен шеберлік сабақтары жүйесіне ойын-сауықтың заманауи түрлерін енгізу болып табылады.  Өйткені теледидар бағдарламаларынсыз, үстел үсті, компьютерлік және бейне ойындары, фильмдер, музыка, веб-сайттар, мультимедиялық бағдарламаларсыз қазіргі білім беруді елестету мүмкін емес. Білім беру технологиясы форматындағы сабақтар мен іс-шараларды кафеде, саябақта, мұражайда, кеңседе, галереяда, клубта өткізуге болады, онда еркін жағдайда кез келген білім беру тақырыбы бойынша ақпарат алуға болады [4]. Отандық ғалымдар арасында да білімге (эдьютеймент технологиясына) қатысты ортақ пікір жоқ. Отандық дереккөздерде «білім беру» ұғымы соншалықты жиі кездеспейді. Дегенмен бұл технология біздің елде практикалық қызметте бірнеше жылдан бері қандай да бір жолмен қолданылып келеді. Ағартушылық лекцияларда тек жастар ғана емес, сонымен қатар аға буын өкілдері арасында танымал. Қазір біздің елде көпшілікке арналған дәрістер мен шеберлік сабақтары арқылы көптеген жаңа білімді алуға болады. Бұл стандартты және ресми білім беру форматын емес, ойын-сауық форматын таңдау арқылы әлдеқайда оңай. Түрік зерттеушісі Зухал Окан эдьютеймент технологиясының басты мақсаты – компьютердің көрнекі мүмкіндіктерін (жарқын графика мен дизайн) интерактивті педагогикамен үйлестіре отырып оқу қызықты процесс болатынына пайдаланушыны көрнекі түрде сендіру деп есептейді [5].

Демек, «edutainment» – ​​ойын-сауыққа негізделген оқытудың ерекше түрі, ол оқу үдерісінен ләззат алумен және оқу процесіне тұрақты қызығушылықпен пәнге деген алғашқы қызығушылықты қалыптастыруға негізделген [6].

Қорытындылай келе, эдьютеймент технологиясы арқылы бастауыш сынып оқушыларын оқыту – тиімді. Бұл технологияны қолдану барысында білімнің қарапайым, түсінікті, қолжетімді және қызықты түрде берілгенін байқауға болады. Бұл технологияны пайдалану арқылы сіз өзіңіздің жаңа мамандығыңызға тез бейімделе аласыз. Жаңа мамандық игеруде іргелі білім алу күрделі болғандықтан, бұл жерде көмекке эдьютейнмент технологиясы келеді. Осы технологияны пайдалану арқылы бұрыннан бар білімді нақты бекітуге болады. Бұл жерде оқушылар үшін ойын тәсілі, сабақтарды визуализациялау және қызықты әдістерді пайдалану ерекше маңызды.